Podejście capacitante (dosłownie można je określić "umiejętnościowe" i jest rozumiane, jako umożliwiające i włączające posiadane umiejętności) jest to metoda zaproponowana przez Grupę Anchise w opiece nad gośćmi domów opieki całodobowej i opieki dziennej osób starszych, również tych z trudnościami poznawczymi i chorobami otępienia.
Podejście capacitante jest rodzajem relacji międzyludzkich opartych na uznaniu podstawowych umiejętności drugiej osoby, który zapewnia " wystarczająco szczęśliwe współżycie" miedzy stronami.
W geriatrii Podejście capacitante to sposób działania, który ma na celu stworzenie w ośrodkach opieki środowiska, w którym każdy może wykorzystywać podstawowe umiejętności, tak jak potrafi bez poczucia nieudolności, właśnie w celu wspierania “współżycia wystarczająco szczęśliwego” pomiędzy operatorami, gośćmi i ich rodzinami.
Podejście capacitante ma swoje korzenie w koncepcji przymierza terapeutycznego, rozprzestrzenionego na bazie Conversazionalismu zainicjonowanego przez Giampaolo Lai i nawiązuje również do wkładu naukowego innych autorów, takich jak: Naomi Feil i jej metoda walidacji gerontologicznej, Tom Kitwood i podejście psychospołeczne, Moyra Jones i system opieki typu Gentlecare (kuracja delikatna), Amarthia Sen i Capability Approach (perspektywa zdolności).
Pięć podstawowych umiejętności, jakie są brane jest pod uwagę to:
– Umiejętność mówienia, to znaczy móc produkować słowa, niezależnie od ich znaczenia;
– Umiejętność komunikowania się za pomocą języka werbalnego, para-werbalnego i niewerbalnego;
– Kompetencje emocjonalne, czyli umiejętność poczucia własnych emocji, dzielenia się nimi i rozpoznawania emocji rozmówcy;
– Umiejętność negocjowania tego, co ma wpływ na nas w codziennym życiu (kompetencja ta jest wyrażona w negocjowaniu powodu narracji podczas wymian słownych);
– Umiejętność decydowania, nawet w obecności deficytu poznawczego i ograniczonej swobody decyzji (skrajne przejawy tej kompetencji objawiają się, jako zachowania opozycyjne, zamkniecie się na relacje z innymi i odizolowanie od otoczenia).
Podczas tworzenia środowiska umożliwiającego i włączającego umiejętności (capacitante) osoba starsza może wykonywać te czynności, które jest w stanie wykonać i tak jak potrafi bez poczucia nieudolności, wyłącznie po to, aby się czuć szczęśliwą na ile to możliwe, aby robić to, co robi i tak jak robi w kontekście, w jakim się znajduje.
Z metodologicznego punktu widzenia Podejście capacitante zrodziło się w wyniku bezpośredniej opieki nad hospitalizowanymi osobami w domach opieki i badania wymiany słownej między osobami starszymi i fachowymi opiekunami, które były nagrywane i dosłownie przepisywane.
Podejście capacitante bazuje się na uznaniu podstawowych umiejętności (kompetencja rozmawiania i komunikowania się, kompetencje emocjonalne, umiejętność negocjowania i umiejętność decydowania) osób przebywających w domach opieki, rozpoznaniu różnorodności ich tożsamości (gość domu opieki nie jest tylko osoba, która potrzebuje pomocy), braniu pod uwagę wszystkich jego możliwych światów (świat przed i po przybyciu do ośrodka opieki), uznanie ich poglądów i wartości.
Zakres zastosowania Podejście capacitante skupia uwagę na dialogu między rozmówcami, narzędziami są słuchanie i mówienie. Opiekun umożliwiający i włączający umiejętności (capacitante) wychwytuje podstawowe umiejętności rozmówcy w momencie, gdy się pojawiają i takimi, jakimi się pojawiają i to właśnie dzięki temu przekazuje mu uznanie jego kompetencji. Istnieją techniki typu umożliwiającego, które pomagają opiekunowi wybierać sława. Aby stworzyć otoczenie umożliwiające i włączające umiejętności w domach opieki proponuje się Podejście capacitante zarówno w otoczeniu typu specyficznego jak i typu ogólnego.
Przykładami otoczenia typu ogólnego mogą być
– Nieformalne spotkania z życia codziennego
– Zajęcia rekreacyjno – rehabilitacyjne
Przykładami otoczenia typu specyficznego natomiast mogą być
– Rozmowy powitalne w domu opieki
– Indywidualne wywiady
– Grupy konwersacyjne dla osób z demencją
– Grupy samopomocy dla członków rodzin osób z demencją (ABC Group)
– Szkolenia dla operatorów
Dla operatorów Podejście capacitante oferuje szkolenia, które pozwolą nauczyć się słuchać i wybierać słowa, jakie powiedzieć, aby zapewnić wystarczająco szczęśliwe współżycie wśród specjalistów i opiekunów profesjonalnych, pacjentów i członków ich rodzin.
